Και όμως η Γερμανία δεν είναι ο μόνος σωτήρας

sofokleous10

Σπάνια αλλάζει τόσο ξαφνικά η μοίρα μιας χώρας – σε μια νύχτα, αλλά αυτό ακριβώς συνέβη πρόσφατα στη Γερμανία. Τόσο στο ποδόσφαιρο όσο και στην πολιτική, η χώρα ενσαρκώνει πλέον ένα άκομψο για πολλούς μείγμα αλαζονείας και άρνησης. Η Γερμανία θεωρούσε εαυτόν το μέτρο όλων στην Ευρώπη – και στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και στις δύο περιπτώσεις, έκανε λάθος.

Το ίδιο βράδυ που η Γερμανία έχανε από τους Ιταλούς στα ημιτελικά, η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, έφτανε στα δικά της όρια, κατά τη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ευρωζώνης στις Βρυξέλλες. Η πολιτική πορεία της Γερμανίας από την αρχή της κρίσης πριν από δύο χρόνια την είχε απομονώσει και δεν μπορούσε να αντιταχθεί επιτυχώς απέναντι σε μια συμμαχία Ιταλίας, Ισπανίας και Γαλλίας.

Δεν είχε άλλη επιλογή από το να συμβιβαστεί και να συμφωνήσει σε πολύ σημαντικές αλλαγές στο νέο δημοσιονομικό σύμφωνο της ΕΕ που θα διευκολύνουν την αναχρηματοδότηση των χωρών και των τραπεζών τους.

Πολιτικά, ωστόσο, η συμφωνία ισοδυναμεί με μια μικρή επανάσταση, έχοντας αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων εντός της ευρωζώνης: η Γερμανία είναι ισχυρή, αλλά όχι αρκετά ισχυρή για να αντέξει την πλήρη απομόνωση μακριά από τους άλλους μεγάλους παίκτες της Ευρώπης. Αποφάσεις που πηγαίνουν ενάντια στη Γερμανία είναι πλέον δυνατές.

Υπήρχε κομπασμός και κρυφή ικανοποίηση για την ήττα της Γερμανίας παντού, αραιά μεταμφιεσμένη πίσω από τεταμένες εκφράσεις αλληλεγγύης. Η πλήρης έκταση των ζημιών που έχει επιφέρει η γερμανική πολιτική διάσωσης, με την λιτότητα, τη μαζική ανεργία και την οικονομική ύφεση στη νότια Ευρώπη θα φανεί στο μέλλον.

Εάν η Μέρκελ στήριζε τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στις Βρυξέλλες, το αποτέλεσμα θα σήμανε την αρχή της ριζικής αναθεώρησης της πολιτικής κρίσης της ευρωζώνης - και ως εκ τούτου θα ήταν μια έκφραση επιτυχημένης σύμπραξης. Αντ 'αυτού, αποτελεί μια πλήρη ήττα για τη Γερμανία, που συνδέεται με την άρνηση της ότι η γερμανική πολιτική έχει μειώσει δραστικά την επιρροή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, είναι πλέον σαφές: η γερμανική επιρροή στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχει μειωθεί σημαντικά. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών δεν θα γίνει επικεφαλής του Eurogroup. Και τώρα έχουμε και το φιάσκο των Βρυξελλών.

Αλλά η ήττα της Γερμανίας μπορεί να προκαλέσει ανησυχία. Πρώτον, ότι υποστηρίζει η Γερμανία δεν είναι λάθος: η επείγουσα ανάγκη για μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική εξυγίανση και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των χωρών της κρίσης δεν θα εξαφανιστεί. Εξίσου σημαντική, όμως, είναι η μείωση των οικονομικών ανισορροπιών και ο ευρωπαϊκός πολιτικός συντονισμός για να στηριχθεί η ανάπτυξη.

Δεύτερον, η πολιτική παράνοια αυξάνεται στις τάξεις της γερμανικής δεξιάς. Υποθετικά, όλοι θέλουν τα χρήματα της Γερμανίας, ο πραγματικός στόχος των αγγλοσαξόνων εταίρων είναι να αποδυναμώσουν τη χώρα και οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν θα ησυχάσουν μέχρι να επενδύσει η Γερμανία όλη της την περιουσία και να θέσει σε κίνδυνο την οικονομική της επιτυχία. Η Γερμανία «ξεπουλιέται στους ξένους» από την αντιπολίτευση, και το «καλό»  παραγωγικό κεφάλαιο βρίσκεται σε αντίθεση με το «κακό» κερδοσκοπικό κεφάλαιο. Στις σελίδες ορισμένων γερμανικών εφημερίδων, ο αντι-καπιταλισμός επιστρέφει σε μια νέα μορφή, η οποία συνεπάγεται τίποτα λιγότερο από μια παραίτηση από την Ευρώπη και ακόμη και από τη δύση.

Ενώ η γερμανική δεξιά απειλεί να γίνει πιο εθνικιστική, η ιστορία δεν θα επαναληφθεί, επειδή η Γερμανία σήμερα έχει αλλάξει όπως και το πολιτικό περιβάλλον της. Παρόλ'αυτά μια όλο και πιο ευρωσκεπτικιστική Γερμανία στην καρδιά της ΕΕ θα μπορούσε, δεδομένης της μεγάλης οικονομικής επιρροής της, να έθετε σε σοβαρό κίνδυνο τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Το ίδιο ισχύει και στη Γαλλία, εκτός από το ότι για τους Γάλλους, σε αντίθεση με τους Γερμανούς, είναι δύσκολο να μεταφέρουν την πολιτική κυριαρχία σε άλλα κέντρα εξουσίας εκτός χώρας. Και τα δύο αυτά πολιτικά και ψυχικά εμπόδια απειλούν το ευρωπαϊκό σχέδιο το ίδιο.

Και οι δύο πλευρές θα πρέπει να αποφασίσουν αν θέλουν ή όχι την Ευρώπη – δηλαδή την πλήρη οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση. Από οικονομικής άποψης, θα πρέπει να επιλέξουν είτε την κοινή ευθύνη και μια ένωση αμοιβαιοποίησης όπου τα πλουσιότερα κράτη θα επιδοτούν τους φτωχότερους, ή την νομισματική επανεθνικοποίηση. Πολιτικά, η επιλογή είναι εάν θα προχωρήσουμε σε μια κοινή κυβέρνηση και κοινοβούλιο ή θα επιστρέψουμε στην πλήρη εθνική κυριαρχία. Αυτό που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι, όπως ακριβώς κανείς δεν μπορεί να είναι λίγο έγκυος, το υπάρχον υβριδικό  μοντέλο δεν είναι βιώσιμο για πολύ ακόμα.

Τον περασμένο Νοέμβριο, ο Volker Kauder, ηγέτης της πλειοψηφίας στη Βουλή της Γερμανίας, καυχήθηκε: «Ξαφνικά η Ευρώπη μιλάει γερμανικά.» Έκανε λάθος. Ακριβώς όπως η Ισπανία και όχι η Γερμανία παραμένει το σημείο αναφοράς στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, έτσι και η Ευρώπη μιλά σπασμένα αγγλικά, στην καλύτερη περίπτωση. Όσον αφορά την προστασία του ευρωπαϊκού σχεδίου, είναι μάλλον για το καλύτερο.