Η κοινωνία και τo άτομo.

Όμιλος Πολιτικού και Οικονομικού Προβληματισμού 

του Κώστα Μελά.

Συχνά ακούγεται η επίκληση από διάφορους διανοούμενους  ότι  , αν δεν αλλάξουμε τους εαυτούς μας , τίποτε δεν θα αλλάξει σε αυτή την κοινωνία!  Δηλαδή αρκεί όλα τα άτομα να αλλάξουν τους εαυτούς τους και να αλλάξει η κοινωνία; Και σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να αλλάξουμε τους εαυτούς μας , ο καθένας σε σχέση με τι; Κατά το δοκούν του καθενός; Και αν κάθε άτομο θέσει διαφορετικό δοκούν από το άλλο πως θα σχηματισθεί μια ευνομούμενη κοινωνία με συνοχή και συγκεκριμένη κατεύθυνση ;  Όμως πόσο ανταποκρίνεται στην αλήθεια των πραγμάτων αυτή η ρήση;   

Κατά πόσο η κοινωνία δεν είναι τίποτε άλλο από απλό άθροισμα  ατόμων όπως συνάγεται από την παραπάνω συλλογιστική ; Μήπως  θα πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε με διαφορετικό τρόπο , δηλαδή να κατανοήσουμε την κοινωνία σαν κάτι άλλο  ακολουθώντας την άποψη ότι  «δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνία που να μην είναι κάτι για τον εαυτό της, που να μην παριστά των εαυτό της ως κάτι , πράγμα που αποτελεί συνέπεια, τμήμα και διάσταση του ότι η κοινωνία πρέπει να αυτοτεθεί ως «κάτι».

Όμως τι είναι αυτό το κάτι ; Η κοινωνία θεωρεί ότι είναι κάτι , με την έννοια ενός ξεχωριστού και ανεπανάληπτου εαυτού , ο οποίος κατανομάζεται (εντοπίζεται) αλλά κατά τα άλλα είναι «απροσδιόριστος»(με τη φυσική και λογική έννοια του όρου). Δηλαδή η κοινωνία τίθεται σαν κάτι το υπερ-φυσικό, σαν κάτι που δεν προσδιορίζεται λογικά , αλλά εν τούτοις μπορεί να εντοπισθεί , με λεπτομέρεια, μέσω της αναπαράστασης κατηγορημάτων που δίνουν αυτό που εννοούμε συνοχή της κοινωνίας. 

Με βάση τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι η κοινωνία δεν θεωρεί  τον εαυτό της σαν συλλογή από άτομα που ζουν , πεθαίνουν και είναι αντικαταστάσιμα.  Ακριβώς το αντίθετο, όλα αυτά τα άτομα «ανήκουν» στην κοινωνία (τη συγκεκριμένη κοινωνία) επειδή μετέχουν στις αξίες της , στα έθιμά της , στις παραδόσεις της , στις παραστάσεις της και σε όλα όσα ονομάζονται φαντασιακές σημασίες . Τα  άτομα που συμμετέχουν στην συγκεκριμένη κοινωνία είναι οι μόνοι «πραγματικοί» φορείς της. Είναι «υποχρεωμένα» ,τα  συγκεκριμένα άτομα, να είναι φορείς , όσο χρειάζεται , της αυτοπαράστασης της κοινωνίας.

Μια κοινωνία εισέρχεται σε κρίση , όταν η αυτοπαράσταση της , οι φαντασιακές σημασίες της  δεν αναγνωρίζεται ως κάτι. Όταν επομένως δεν παρέχει στα άτομα όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για να κάνουν την κοινωνία να λειτουργήσει ως τέτοια.  

Πως γίνεται αυτό; Μα με βάση  τον τρόπο που έχουμε αλλαγές στις διεργασίες εντός της κοινωνίας που θέτουν σε αμφισβήτηση τα κατηγορήματα της κοινωνίας και οδηγούν σιγά αλλά σταθερά σε μια άλλη κοινωνία. Δηλαδή η κοινωνία θέτει τον εαυτό της σε αμφισβήτηση μόνο εάν μέσα από αυτή την αμφισβήτηση εκδηλώνεται πάλι ως κοινωνία. 

Επομένως το ζήτημα  δεν είναι να αλλάξουν τα άτομα τους εαυτούς τους  αν δεν αποφανθεί για το είδος της κοινωνίας που επιθυμεί. 

Τώρα τίθεται το βασικό ερώτημα : ο σύγχρονος έλληνας θέλει την κοινωνία στην οποία ζει; Θέλει μια άλλη;  Τι είδους κοινωνία θέλει;  Αυτό είναι το συγκεκριμένο καθοριστικό ερώτημα . Ποιος θα απαντήσει ; Νομίζω ότι από αυτή την απάντηση θα συνεχίσουμε στο επόμενο άρθρο μας.