24h
του Paul Krugman*
Από την εποχή ακόμη που η Ελλάδα «άρχισε να περπατάει», έχουμε ακούσει αρκετά για το τι είναι λάθος με οτιδήποτε ελληνικό. Μερικές από τις κατηγορίες είναι αληθινές, μερικές είναι εσφαλμένες – αλλά όλες είναι εκτός του σημαντικού σημείου. Ναι, υπάρχουν μεγάλες αποτυχίες στην οικονομία της Ελλάδας, στην πολιτική της και χωρίς αμφιβολία στην κοινωνία της. Αλλά όλες αυτές οι αποτυχίες δεν είναι αυτό που προκάλεσε την κρίση ξεσκίζοντας την Ελλάδα, και απειλώντας να διαδοθεί σε όλη την Ευρώπη.
Όχι, οι απαρχές της καταστροφής βρίσκονται περισσότερο στο Βορρά, στις Βρυξέλλες, την Φραγκφούρτη και το Βερολίνο, όπου οι αξιωματούχοι δημιούργησαν ένα βαθύτατα – ίσως θανάσιμα – προβληματικό νομισματικό σύστημα, έπειτα επιδείνωσαν τα προβλήματα του συστήματος με το να αντικαταστήσουν την ηθικότητα με την ανάλυση. Και η λύση στην κρίση, εάν υπάρχει, θα πρέπει να έρθει από αυτά τα ίδια μέρη.
Επομένως, σχετικά με τις ελληνικές αποτυχίες: η Ελλάδα πράγματι έχει μεγάλη διαφθορά και υψηλή φοροδιαφυγή, και η ελληνική κυβέρνηση έχει μία συνήθεια να προσπερνάει το νόημα αυτών των πραγμάτων. Πέρα από αυτό, η παραγωγικότητα της ελληνικής εργατικής δύναμης είναι χαμηλή σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά στάνταρ – περίπου 25% χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ε.Ε.. Είναι σημαντικό, ωστόσο, να τονίσουμε ότι η παραγωγικότητα στο Μισισίπι, ας πούμε, είναι ομοίως χαμηλή σύμφωνα με τα αμερικάνικα στάνταρ – και περίπου στο ίδιο ποσοστό.
Από την άλλη, πολλά πράγματα που ακούμε για την Ελλάδα απλά δεν είναι αλήθεια. Οι Έλληνες δεν είναι τεμπέληδες – αντίθετα, δουλεύουν περισσότερες ώρες από σχεδόν οποιονδήποτε άλλον στην Ευρώπη, και κατά πολύ περισσότερες ώρες από τους Γερμανούς ειδικότερα. Ούτε η Ελλάδα έχει ένα υπερσπάταλο κράτος πρόνοιας, όπως οι συντηρητικοί αρέσκονται να υποστηρίζουν. Οι κοινωνικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ, η στάνταρ μέτρηση για το μέγεθος του κοινωνικού κράτους, είναι σημαντικά μικρότερο στην Ελλάδα από ότι, ας πούμε, στη Σουηδία ή τη Γερμανία, χώρες οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν διαχειριστεί την ευρωπαϊκή κρίση αρκετά καλά.
Άρα, πώς η Ελλάδα μπήκε σε τόσο μεγάλες περιπέτειες; Κατηγορείστε το ευρώ.
Πριν 15 χρόνια η Ελλάδα δεν ήταν παράδεισος, αλλά δεν ήταν επίσης σε κρίση. Η ανεργία ήταν υψηλή αλλά όχι καταστροφική, και το κράτος λίγο έως πολύ πλήρωνε τις υποχρεώσεις του στις παγκόσμιες αγορές, κερδίζοντας αρκετά από τις εξαγωγές, τον τουρισμό, την ναυτιλία και άλλες πηγές, ώστε να πληρώνει λίγο έως πολύ τις εισαγωγές του.
Η Ελλάδα υιοθέτησε το ευρώ, και ένα τρομερό πράγμα συνέβηκε: οι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν ότι ήταν ένα ασφαλές μέρος για να επενδύσουν. Τα ξένα χρήματα έρευσαν στην Ελλάδα, με μερικά αλλά όχι όλα να χρηματοδοτούν το δημόσιο έλλειμμα. Η οικονομία άνθησε. Ο πληθωρισμός αυξήθηκε και η Ελλάδα έγινε με αυξητικό ρυθμό μη ανταγωνιστική. Να είστε σίγουροι, οι Έλληνες σπατάλησαν πολλά, αν όχι τα περισσότερα χρήματα που έρευσαν, αλλά το ίδιο έκανε και οποιοσδήποτε άλλος πιάστηκε στη φούσκα του ευρώ.
Και τότε η φούσκα έσκασε, τη στιγμή που τα θεμελιώδη προβλήματα του ευρωσυστήματος συνολικά έγιναν τόσο εμφανή.
Ρωτήστε τον εαυτό σας, γιατί η περιοχή του δολαρίου – επίσης γνωστή ως ΗΠΑ – λίγο έως πολύ δουλεύει, χωρίς τις αρκετές περιφερειακές κρίσεις που τώρα πλήττουν την Ευρώπη; Η απάντηση είναι ότι έχουμε μία ισχυρή κεντρική κυβέρνηση, και οι δραστηριότητες αυτής της κυβέρνησης με αποτελεσματικότητα παρέχουν αυτόματες διασώσεις στις πολιτείες που έχουν προβλήματα.
*Ο Paul Krugman είναι νομπελίστας οικονομολόγος και αρθρογράφος στους New York Times.
Από την εποχή ακόμη που η Ελλάδα «άρχισε να περπατάει», έχουμε ακούσει αρκετά για το τι είναι λάθος με οτιδήποτε ελληνικό. Μερικές από τις κατηγορίες είναι αληθινές, μερικές είναι εσφαλμένες – αλλά όλες είναι εκτός του σημαντικού σημείου. Ναι, υπάρχουν μεγάλες αποτυχίες στην οικονομία της Ελλάδας, στην πολιτική της και χωρίς αμφιβολία στην κοινωνία της. Αλλά όλες αυτές οι αποτυχίες δεν είναι αυτό που προκάλεσε την κρίση ξεσκίζοντας την Ελλάδα, και απειλώντας να διαδοθεί σε όλη την Ευρώπη.
Όχι, οι απαρχές της καταστροφής βρίσκονται περισσότερο στο Βορρά, στις Βρυξέλλες, την Φραγκφούρτη και το Βερολίνο, όπου οι αξιωματούχοι δημιούργησαν ένα βαθύτατα – ίσως θανάσιμα – προβληματικό νομισματικό σύστημα, έπειτα επιδείνωσαν τα προβλήματα του συστήματος με το να αντικαταστήσουν την ηθικότητα με την ανάλυση. Και η λύση στην κρίση, εάν υπάρχει, θα πρέπει να έρθει από αυτά τα ίδια μέρη.
Επομένως, σχετικά με τις ελληνικές αποτυχίες: η Ελλάδα πράγματι έχει μεγάλη διαφθορά και υψηλή φοροδιαφυγή, και η ελληνική κυβέρνηση έχει μία συνήθεια να προσπερνάει το νόημα αυτών των πραγμάτων. Πέρα από αυτό, η παραγωγικότητα της ελληνικής εργατικής δύναμης είναι χαμηλή σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά στάνταρ – περίπου 25% χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ε.Ε.. Είναι σημαντικό, ωστόσο, να τονίσουμε ότι η παραγωγικότητα στο Μισισίπι, ας πούμε, είναι ομοίως χαμηλή σύμφωνα με τα αμερικάνικα στάνταρ – και περίπου στο ίδιο ποσοστό.
Από την άλλη, πολλά πράγματα που ακούμε για την Ελλάδα απλά δεν είναι αλήθεια. Οι Έλληνες δεν είναι τεμπέληδες – αντίθετα, δουλεύουν περισσότερες ώρες από σχεδόν οποιονδήποτε άλλον στην Ευρώπη, και κατά πολύ περισσότερες ώρες από τους Γερμανούς ειδικότερα. Ούτε η Ελλάδα έχει ένα υπερσπάταλο κράτος πρόνοιας, όπως οι συντηρητικοί αρέσκονται να υποστηρίζουν. Οι κοινωνικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ, η στάνταρ μέτρηση για το μέγεθος του κοινωνικού κράτους, είναι σημαντικά μικρότερο στην Ελλάδα από ότι, ας πούμε, στη Σουηδία ή τη Γερμανία, χώρες οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν διαχειριστεί την ευρωπαϊκή κρίση αρκετά καλά.
Άρα, πώς η Ελλάδα μπήκε σε τόσο μεγάλες περιπέτειες; Κατηγορείστε το ευρώ.
Πριν 15 χρόνια η Ελλάδα δεν ήταν παράδεισος, αλλά δεν ήταν επίσης σε κρίση. Η ανεργία ήταν υψηλή αλλά όχι καταστροφική, και το κράτος λίγο έως πολύ πλήρωνε τις υποχρεώσεις του στις παγκόσμιες αγορές, κερδίζοντας αρκετά από τις εξαγωγές, τον τουρισμό, την ναυτιλία και άλλες πηγές, ώστε να πληρώνει λίγο έως πολύ τις εισαγωγές του.
Η Ελλάδα υιοθέτησε το ευρώ, και ένα τρομερό πράγμα συνέβηκε: οι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν ότι ήταν ένα ασφαλές μέρος για να επενδύσουν. Τα ξένα χρήματα έρευσαν στην Ελλάδα, με μερικά αλλά όχι όλα να χρηματοδοτούν το δημόσιο έλλειμμα. Η οικονομία άνθησε. Ο πληθωρισμός αυξήθηκε και η Ελλάδα έγινε με αυξητικό ρυθμό μη ανταγωνιστική. Να είστε σίγουροι, οι Έλληνες σπατάλησαν πολλά, αν όχι τα περισσότερα χρήματα που έρευσαν, αλλά το ίδιο έκανε και οποιοσδήποτε άλλος πιάστηκε στη φούσκα του ευρώ.
Και τότε η φούσκα έσκασε, τη στιγμή που τα θεμελιώδη προβλήματα του ευρωσυστήματος συνολικά έγιναν τόσο εμφανή.
Ρωτήστε τον εαυτό σας, γιατί η περιοχή του δολαρίου – επίσης γνωστή ως ΗΠΑ – λίγο έως πολύ δουλεύει, χωρίς τις αρκετές περιφερειακές κρίσεις που τώρα πλήττουν την Ευρώπη; Η απάντηση είναι ότι έχουμε μία ισχυρή κεντρική κυβέρνηση, και οι δραστηριότητες αυτής της κυβέρνησης με αποτελεσματικότητα παρέχουν αυτόματες διασώσεις στις πολιτείες που έχουν προβλήματα.
*Ο Paul Krugman είναι νομπελίστας οικονομολόγος και αρθρογράφος στους New York Times.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου