Ισορροπίες τρόμου στην ευρωζώνη

sofokleous10

Εντυπωσιάζουν οι ομοιότητες του σκηνικού που διαμορφώνεται στην ευρωζώνη με αυτό που επικρατούσε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.  Μπορεί η Ελλάδα να μην είναι Σοβιετική Ένωση, ωστόσο οι ισορροπίες τρόμου και ο διάχυτος οικονομικός φόβος, θυμίζουν όλο και πιο έντονα εκείνη την περίοδο, με τις ομοιότητες να είναι εντυπωσιακές.

Ο Jean Pisany-Ferry,  διευθυντής του ευρωπαϊκού think-tank Bruegel, αναλύει στους Financial Times τις επιλογές της Αθήνας, το ενδεχόμενο εξόδου της από το ευρώ και τις συνέπειες που θα έχει μια τέτοια εξέλιξη στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Οι επιλογές της Αθήνας

O διευθυντής του think tank διαχωρίζει το ζήτημα του προϋπολογισμού από τα εξωτερικά ζητήματα.  Ο προϋπολογισμός του 2012 προβλέπει μικρό πρωτογενές έλλειμμα, γεγονός που σημαίνει ότι σε περίπτωση χρεοκοπίας, η Ελλάδα θα πρέπει να σφίξει και άλλο το λουρί, αλλά σε μικρό βαθμό.

Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ωστόσο, θα παραμείνει κοντά στο 8% του ΑΕΠ.  Αυτό σημαίνει ότι ελλείψει κεφαλαιακών εισροών, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να αυξήσει κι άλλο την έκθεσή της. Σε περίπτωση που αρνηθεί να το πράξη, κάτι που είναι εξαιρετικά πιθανό, η Ελλάδα θα αναγκαστεί σε έξοδο από την ευρωζώνη, ενώ θα  θα κλείσει απότομα το εξωτερικό της έλλειμμα. Η οικονομία της χώρας θα βυθιστεί στο χάος.

Μαζική θα είναι η αναστάτωση στις τράπεζες και την οικονομία, η οποία θα οδηγήσει σε μπαράζ  χρεοκοπιών. Η υπερβολική υποτίμηση του νομίσματος θα καταστήσει απλησίαστα τα εισαγόμενα προϊόντα, με την πολιτική των θεσμών να έχει χάσει κάθε αξιοπιστία. Βέβαια μακροπρόθεσμα, η ραγδαία υποτίμηση θα συμβάλει στην ανάκαμψη της ανταγωνιστικότητας, ωστόσο όμως θα έχει προκληθεί μια πολύ σημαντική καταστροφή.

Μεγάλο το κόστος για τους Ευρωπαίους

Η έκθεση των επίσημων επενδυτών στην Ελλάδα μέσω των πακέτων στήριξης, των απαιτήσεων της ΕΚΤ από την εθνική κεντρική τράπεζα και των τοποθετήσεων της ΕΚΤ σε κρατικά ομολόγα,  ξεπερνά τα 250 δισ. ευρώ και καθιστά ιδιαίτερα δαπανηρή για τους Ευρωπαίους μια μονομερή ελληνική χρεοκοπία.

Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε την έκθεση στον ιδιωτικό τομέα μέσω των τραπεζικών δανείων και επενδύσεων που αντιστοιχεί σε επιπλέον 100 δισ. ευρώ.

Ωστόσο η ζημιά που θα προκληθεί από μια τέτοια αρνητική εξέλιξη είναι ακόμα βαθύτερη. Η έξοδος της Ελλάδας θα σηματοδοτήσει ότι τελικά δεν υπάρχει τίποτα αμετάκλητο ως προς την ένταξη στην ευρωζώνη. Η εξέλιξη θα μετατρέψει τη νομισματική ένωση σε έναν μεγιστοποιημένο μηχανισμό σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, μέσα σε μια στιγμή.

Η επιβολή υιοθέτησης κανόνων για τη μετατροπή απαιτήσεων που έχουν ονομαστική αξία σε ευρώ στο νέο νόμισμα που θα υιοθετήσει η Ελλάδα, δείχνει σε κάθε επιχείρηση και νοικοκυριό τι θα απογίνουν τα περιουσιακά τους στοιχεία αλλά και το παθητικό τους σε περίπτωση που διασπαστεί η ευρωζώνη. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτό θα πυροδοτήσει μαζικές προληπτικές κινήσεις με την απόσυρση των καταθέσεων από τις τράπεζες και θα υπονομεύσει την υπόλοιπη ευρωζώνη, σημειώνει ο Jean Pisany-Ferry στους Financial Times.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο διευθυντής του think tank δεν θεωρεί αξιόπιστη την απειλή της Ελλάδας για χρεοκοπία εντός του ευρώ, αν η ΕΚΤ δεν είναι έτοιμη να στηρίξει τη χώρα. Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να επαναδιαπραγματευθεί ορισμένες πτυχές του προγράμματος, αλλά και πάλι θα το έχει ανάγκη τουλάχιστον μέχρι να ολοκληρώσει την εφαρμογή των δεσμεύσεών της

.

Ωστόσο αξιόπιστη δεν είναι ούτε η επίσημη ευρωπαϊκή γραμμή , η οποία δεν δέχεται καμία επαναδιαπραγμάτευση, ούτε έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ.

Κι αυτό γιατί αν η Ε.Ε. θεωρεί ότι το τίμημα της εξόδου είναι τεράστιο, τότε δεν υπάρχει κανένας τρόπος να αποτρέψει την Ελλάδα από το να εκμεταλλευθεί αυτόν τον μοχλό πίεσης. Μόνο αν προετοιμαστεί αρκετά  ώστε να είναι επαρκώς προστατευμένη, θα μπορέσει να εφαρμόσει αυτή τη γραμμή. Δηλαδή η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να ενισχύσει το τείχους προστασίας, να επισπεύσει την προετοιμασία για το τραπεζικό σύστημα και να προχωρήσει στην έκδοση ευρωομολόγων.

Το μάθημα του Ψυχρού Πολέμου

Η λογική συμπεριφορά αποδεικνύεται πως είναι η καλύτερη ασπίδα ενάντια στην καταστροφή, σύμφωνα με όσα μας δίδαξε η περίοδος του  Ψυχρού Πολέμου. Η ψύχραιμη συμπεριφορά από όλες τις πλευρές , είναι προς το συμφέρον και της Ελλάδας και της Γερμανίας και του συνόλου της ευρωζώνης.

Το Βερολίνο δεν εμφανίζεται συνεπές σε όσα υποστηρίζει, καθώς δεν μπορεί να διαμηνύει ότι η Ελλάδας δεν μπορεί να παραμείνει στο ευρώ με κάθε κόστος , χωρίς να έχει παράλληλα τη διάθεση να συζητήσει τολμηρά μέτρα ώστε να σωθεί το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα.

Οι κόκκινες γραμμές πρέπει να είναι αξιόπιστες  και να καταδεικνύουν με σαφήνεια  πού υπάρχουν περιθώρια για συζήτηση.  Πάντως μέχρι την επομένης της 17ης Ιουνίου, η Ευρώπη θα πρέπει να προσαρμοστεί στο… ζην επικινδύνως.