Η αναγκαιότητα του χρήματος

Είναι αναγκαίο το χρήμα;

Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτό;

Πολλοί άνθρωποι το έχουν δαιμονοποιήσει και το θεωρούν σαν τον διάβολο;

Πολλοί επίσης το λατρεύουν και δεν φαντάζονται την ζωή τους χωρίς αυτό;

Άλλοι πάλι άνθρωποι πιστεύουν σ' ένα κόσμο χωρίς το χρήμα να διαφεντεύει τις συναλλαγές του. 

Αλλά ας δούμε προσεγγιστικά το θέμα ξεκινώντας με την "εις άτοπον απαγωγή".

Τι θα συνέβαινε λοιπόν αν δεν υπήρχε το χρήμα;

Σ΄ αυτή την πιθανότητα  θα   είχαμε  ανταλλαγές µε βάση τον αντιπραγματισμό.  Οι δυσκολίες που θα αντιμετωπίζαμε σε µια τέτοια κοινωνία θα ήταν σημαντικές.  Γιατί;

1.                   Θα δυσκολευόμαστε  να βρούμε τον κατάλληλο συναλλασσόμενο που να ενδιαφέρεται για το δικό µας εμπόρευμα και εμείς για το δικό του.

Παράδειγμα. Έστω ότι ένας κτηνοτρόφος θέλει να πωλήσει ένα αρνί και να αποκτήσει σιτάρι. Έστω  ότι είναι αποδεκτό από την τοπική κοινωνία ότι η ανταλλακτική αξία του αρνιού του είναι 100 κιλά σιτάρι, αλλά ο γεωργός της περιοχής του δεν θέλει να αγοράσει ένα αρνί µε το σιτάρι του, αλλά επιθυμεί να αποκτήσει λίπασμα για την επόμενη σπορά του.  Η ανταλλαγή τότε  είναι αδύνατη, γιατί δεν συμπίπτουν  οι ανάγκες  των δύο συναλλασσομένων

2.                   Θα αντιμετωπίσουμε πρόβλημα  πιθανής αδιαιρετότητας του ενός ή και των δύο εμπορευμάτων, η δυσκολία, δηλαδή, να διαιρεθούν τα εμπορεύματα σε επιμέρους τμήματα που να επιτρέπουν την ανταλλαγή.

Παράδειγμα.  Ο γεωργός του παραπάνω παραδείγματος θέλει να αποκτήσει το αρνί,  αλλά διαθέτει µόνο 60 κιλά σταριού. Ο κτηνοτρόφος όμως δεν μπορεί να δώσει τα 6/10 του αρνιού του και να ελπίζει, ότι θα βρει έναν άλλο γεωργό που θα ήθελε να προσφέρει 40 κιλά σιταριού για τα υπόλοιπα 4/10 του αρνιού.

3.                   Θα αντιμετωπίσουμε πρόβλημα αποτίμησης γιατί κάθε εμπόρευμα έχει τόσες ανταλλακτικές αξίες όσα υπόλοιπα εμπορεύματα υπάρχουν, γεγονός που δημιουργεί σύγχυση στους συναλλασσόμενους. Φανταστείτε λοιπόν πόσους δυνατούς συνδυασμούς πρέπει να κάνει κάποιος στο μυαλό του, όταν πρέπει να συγκρίνει το κάθε εμπορεύσιμο αγαθό που διαθέτει με το σύνολο των εμπορευμάτων που κυκλοφορούν έστω και για μια μικρή αγορά.

Πως το χρήμα επιλύει τα προβλήματα του αντιπραγματισμού;

Η ύπαρξη του χρήματος διευκολύνει τις συναλλαγές.

1.                   Καταργεί την ανάγκη της σύμπτωσης των αναγκών  των συναλλασσομένων ως προς το είδος και την ποσότητα των εμπορευμάτων που θέλουν να αποκτήσουν.

2.                   Αποδεσμεύει την πώληση ενός αγαθού από την αγορά κάποιου άλλου.

Ποιές είναι λοιπόν οι βασικές λειτουργίες του χρήματος;

1^η  Το χρήμα είναι μέτρο της αξίας των εμπορευμάτων, ή διαφορετικά, η ανταλλακτική αξία των εμπορευμάτων εκφράζεται σε χρήμα. Γιατί χωρίς αυτό κάθε εμπόρευμα θα είχε τόσες ανταλλακτικές αξίες όσα εμπορεύματα υπάρχουν. Με την έκφραση της ανταλλακτικής αξίας κάθε εμπορεύματος σε χρήμα, υπάρχει η δυνατότητα της σύγκρισης μεταξύ εμπορευμάτων και με αυτό τον τρόπο να μπορούμε να εκτιμήσουμε την σχετική σημασία του κάθε εμπορεύματος.  Αν για παράδειγμα ένας παραγωγός πατάτας, την οποία πωλεί προς 5 ευρώ το κιλό, θέλει να αποκτήσει ένα τρακτέρ αξίας 15.000 ευρώ, τότε πρέπει να πωλήσει στην αγορά 15.000/5 = 3.000 κιλά πατάτες για να μπορέσει να αποκτήσει το τρακτέρ.

2^ον Το χρήμα είναι µέσο πληρωμών, γιατί είναι κοινά αποδεκτό από όλους τους συναλλασσόμενους και δέχονται να πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους μ’ αυτό.  

3^ον Το  χρήμα αποθηκεύεται, δηλαδή με την αποταμίευση του επιτρέπει την μεταγενέστερη συναλλακτική δραστηριότητα. Παράδειγμα είναι η φύλαξη μέρους χρημάτων από ένα μισθωτό για την κάλυψη αναγκών του ζωής του, όταν αυτός θα βγει στην σύνταξη.  

του Πέτρου Αρβανίτη  

Απόφοιτου του Δημοτικού Σχολείου της Ζημπουλίτσας, επί της οδού Θεάτρου στον Πειραιά.